Ruzmarin

Salvia rosmarinus L. – Lamiaceae

Narodna imena su: rozmarin, rosmarin, rožmarin, rusmarin, ružmarin, ruzman, zimorad. Oko naziva biljke mišljenja su podjeljena, ipak preovladava mišljenje da naziv Rosmarinus potiče iz latinskog, što znači morska rosa. Prema drugim izvorima, ime potiče iz grčkog jezika i znači "grm ugodnog mirisa".

Stari Grci su vjerovali da je to biljka ljepote i posvetili su je Afroditi (boginji ljubavi, požude, ljepote, zadovoljstva. strasti i rađanja). U srednjem vijeku se vjerovalo da ruzmarin tjera zle duhove, i iz tog razloga su mu nalazili primjenu u svim važnim razdobljima života: kolijevke su ukrašavali njegovim mirisnim grančicama, djevojke su prilikom svog vjenčanja nosile vijenac od ruzmarina, a običaj kićenja svatova ovom biljkom zadržao se i do danas, budući da ruzmarin simbolizuje ljubav i vjernost.

Ruzmarin je zimzelen, aromatičan žbun, uspravnih ili djelimično poleglih grana. Biljka naraste od 1 do 3m visine. Grane ruzmarina su gusto obrasle kožastim, dugim, šiljastim listovima bez peteljki. Gornja strana lista je tamno zelene boje, a donja sivo-bijele. Cvjetovi su sitni, plavo-ljubičasti, skupljeni u cvasti. Biljka cvjeta dva puta godišnje, u aprilu i septembru. Miris cvjetova i cvjetnih vrhova grančica je nalik na kamfor, a ukusa je ljutog, aromatičnog i malo gorkog. Čest je žbun na osunčanim i kamenitim stranama obalnog područja, a kao ukrasna biljka gaji se po vrtovima i parkovima i u kontinentalnim predijelima.

Hemijski sastav: list ruzmarina sadrži 1,0-2,5% etarskog ulja sa glavnim sastojcima: 15-30% 1,8-cineola, 15-25% kamfora, do 25% α-pinena, oko 8% kamfena, 10-20% (+) borneola s 5-10% bornil-acetatom i limonenom i drugim monoterpenima. Sadrži i ruzmarinsku kiselinu, flavonoide (uključujući genkvanin, luteolin i diosmetin) i njihove glikozide (genkvanin-4’-0-glukozid), triterpenske kiseline (5% derivata ursolne kiseline), triterpenske alkohole (betulin, amirin) i steroide. Lipidi su takođe zastupljeni sa 97% n-alkana, izoalkana i alkena u smoli lista.

Antimikrobno djelovanje ruzmarin ispoljava prema gram-negativnim mikroorganizmima (Escherichia coli i Pseudomonas aeruginosa) i prema gram-pozitivnim bakterijama (Staphylococcus aureus, S. epidermidis i Micrococcus luteus).

Ruzmarin sadrži sastojke sposobne da izvrše efikasnu neutralizaciju slobodnih radikala. Smatra se da je nosilac ove aktivnosti karnozolna kiselina koja je lipofilni antioksidans i dobar "hvatač" singletnog kiseonika, hidroksil i peroksil radikala koji utiču na razgradnju bioloških membrana. Bracco i sar. su pokazali da od 16 jedinjenja izolovanih iz ruzmarina, karnozolna kiselina i karnozol najviše doprinose antioksidantnoj aktivnosti ekstrakta. Antioksidantna aktivnost ova dva izolata intenzivnija je od aktivnosti α-tokoferola, BHT i BHA. Zbog dobre antioksidantne aktivnosti, ekstrakti ruzmarina danas imaju veliku primjenu i u prehrambenoj industriji.

Ruzmarin je dobar antiseptik, spazmolitik, adstrigens, karminativ, dijaforetik, digestiv i stomahik, pa se uspješno koristi u tretmanu različitih poremećaja rada digestivnog sistema. Smatra se dobrim antiseptikom digestivnog trakta, sprječava i uklanja nadutost. Upotrebljava se za tretman dispeptičkih tegoba, kod tromosti želuca i lijenih crijeva.

Ruzmarin je biljka koje se od davnina koristi u tradicionalnoj medicini u mnogim zemljama. Aktivni sastojci ruzmarina odgovorni su za antioksidativno, antiinflamatorno i neuroprotektivno djelovanje ove biljke. Istraživanja su dokazala da se ova biljka koristi kao prevencija ili pomoć u liječenju Alchajmerove i Parkinsonove bolesti. Takođe, studije su pokazale da ruzmarin pokazuje pozitivan efekat na funkciju centralnog nervnog sisetma kod post-covid 19 sindroma. Osim što povoljno djeluje kod neurodegenerativnih oboljenja, kao što su Alchajmerova i Parkinsonova bolest, ruzmarin je pozitivno djelovanje pokazao i kod blagih psihijatrijskih stanja, kao što su stres, anksioznost i depresija.

Ruzmarin

Reference